نقد صوفیه در روزگار صفویه: مقایسه آراء ملا محمدطاهر قمی و علامه مجلسی

Authors

  • فهیمه مخبردزفولی استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
  • هلیا منشاری دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
Abstract:

با رسمی‌شدن مذهب شیعه اثناعشری و حضور علمای شیعه در دربار صفوی، عرصه قدرت­نمایی بر صوفیان تنگ شد. تلاش شاهان صفوی برای رهیدن از سلطه قزلباشان، که از اوایل صفویه شروع شده بود، در دوره دوم حکومتشان فزونی گرفت و با جریان ضد صوفیه علمای شیعه همراه شد. ظهور نوعی تصوف بازاری که گاه با اباحه­گری همراه می­شد، مخالفت علمای شیعه را بیش از پیش برمی­انگیخت و گاه رقابت­هایی بین علما ایجاد می­کرد. این عوامل سبب پیدایش ادبیات ردیه نویسی در این دوره شد. برخی از این آثار رساله‌هایی بود مانند تحفةالاخیار ملا محمدطاهر قمی که به نقد عقاید و آداب و رسوم صوفیان اختصاص داشت و دسته­ای دیگر کتاب­هایی با محتوای مذهبی، شامل آیات و روایاتی برای شیعیان بود که در فصل یا فصولی به رد صوفیه و انکار عقاید آنان پرداخته می‌شد. عین‌الحیوة (عین‌الحیات) از علامه مجلسی در زمره این آثاربود. پژوهش حاضر با هدف تبیین فضای فرهنگی دوره صفویه به نقد و بررسی آراء ضدتصوف این دو عالم مشهور دوره صفوی می­پردازد.  

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

روزگار و اشعار ملا لاچین

ملا لاچین از شعرای منطقۀ بدخشان است که فقط در ایام پیری به فعالیت هنری دست زده است. این مقاله شرح مختصری از روزگار و اشعار ملا لاچین است. تاریخ تولد ملا لاچین در هیچ مأخذی ذکر نشده است. طبق آنچه در منابع آمده، او عمری بیش از صد سال را سپری کرده و به شهادت نوشته‌هایش، در ۹۲سالگی کتابش را ‌نوشته و به‌روایتی، در سال ۱۳۱۶ش چشم از جهان فروبسته است. کتابی که خوش‌نظر پامیرزاد چاپ کرده، تنها تألیفی است...

full text

روایات عاشورایی بحارالأنوار علامه مجلسی در بوته نقد و بررسی

مقتل الحسین (ع) موجود در بحارالأنوار علی‌رغم این‌که در غالب گزارش‌ها با گزارشِ ابومخنف موجود در کتاب شیخ مفید یکی است، اما مؤلف کوشیده نسبت به گرد‌آوری روایاتی دیگر از مقاتل روایی روی آورَد. این مقتل ضمن دربرداشتن اخبار متفرد نسبت به دیگر متون روایی، در برخی موارد با وقایع مسلّم و یا روایات تاریخی دیگر ناسازگار بوده و در مواردی شأن امام معصوم (ع) و یا خاندان معصومان (ع) خدشه‌دار شده به گونه‌ای که ...

full text

سبک علامه طباطبایى در نقد آراء مفسّران

 بررسى گونه‌هاى مختلف نقد آراء تفسیرى دیگر مفسّران، در تفسیر المیزان است. نقدهاى المیزان بر آراء دیگر مفسّران در دو دسته قابل بررسى است: 1. نقدهاى مربوط به قرآن و سنت و 2. نقدهاى مربوط به ابزار و مقدمات تفسیر. در دسته نخست، اشکالاتى چون ناسازگارى با آیات قرآن، ناهمسازى با ظاهر آیات قرآن، بهره‌جویى از قاعده سیاق، ناسازگارى با آغاز یا فرجام آیه، مخالفت با اسلوب قرآن کریم، مخالفت با اسلوب ادب عربى، ...

full text

روزگار و اشعار ملا لاچین

ملا لاچین از شعرای منطقۀ بدخشان است که فقط در ایام پیری به فعالیت هنری دست زده است. این مقاله شرح مختصری از روزگار و اشعار ملا لاچین است. تاریخ تولد ملا لاچین در هیچ مأخذی ذکر نشده است. طبق آنچه در منابع آمده، او عمری بیش از صد سال را سپری کرده و به شهادت نوشته هایش، در ۹۲سالگی کتابش را نوشته و به روایتی، در سال ۱۳۱۶ش چشم از جهان فروبسته است. کتابی که خوش نظر پامیرزاد چاپ کرده، تنها تألیفی است ...

full text

گفتمان شیعه در آراء علامه مجلسی؛ ساختارهای فرصت سیاسی و موقعیت سوژگی

علامه مجلسی (1037-1110ق)، یکی از دانشمندان برجسته شیعه است که در آراء او، نظام معنایی مشخصی برای سامان زندگی روزمره شیعه در دوره غیبت تدوین شده است. صورت‌بندی یک نظریه اجتماعی ـ سیاسی در جهت تشکل و سامان‌دهی جامعه شیعه در اندیشه وی اهمیت اساسی دارد. سؤال این است که علامه مجلسی این صورت‌بندی را برای شیعیان در عصر غیبت چگونه ترسیم کرد؟ این مقاله با استفاده از نظریه ساختار فرصت‌ سیاسی و تحلیل گفتم...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 16  issue 31

pages  289- 303

publication date 2020-08-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023